Żary to słowiańska osada, pierwszy raz wzmiankowana w 1007 roku. W kolejnych wiekach dobra przechodziły z rąk do rąk. Po ustaniu rządów Bolesława Chrobrego miasto do 1364 roku należało do Piastów Śląskich, w latach 1490-1512 do Saksonii, wreszcie do 1635 roku do królów czeskich. W 1635 roku Dolny Śląsk wraz z dobrami żarskimi, będącymi pod silnym wpływem kultury serbołużyckiej w wyniku Pokoju Praskiego przeszedł pod panowanie Elektorskiej Saksonii. Panami feudalnymi były takie rody szlacheckie jak Dewini, Bibersteinowie, a w dobie baroku ród Promnitzów.

Żary, Schlossanlage (Bieberstein- und Promnitzschloss)

Żary, Pałac (Kompleks zamkowo-pałacowy Bibersteinów-Promnitzów)

Barokowy przepych przy dźwiękach muzyki Telemanna

W czasach polsko-saskiej unii personalnej żarski dwór posiadający znaczące zbiory malarstwa, bibliotekę pałacową wyposażoną w liczne polonika, oraz teatr dworski uchodził za jeden z najwspanialszych dworów tamtej doby. Władztwo było wówczas w rękach głęboko religijnego hrabiego Erdmanna II Promnitza, wielbiącego barokowy przepych, utrzymującego kontakty z hrabim Zinzendorf z Herrnhut.
W latach 1704–1709 kapelmistrzem na dworze Erdmanna II był Jerzy Filip Telemann (Georg Philipp Telemann). Tutaj powstała między innymi jego suita polonaise. August Mocny wielokrotnie odwiedzał miasto. Wspomnieć należy jego pobyt w 1705 roku związany z zaślubinami Erdmanna II Promnitz z Anną Marią Księżną Sachsen-Weißenfels (Herzogin Anna Maria zu Sachsen-Weißenfels). Dnia 1 czerwca 1718 r. 3-godzinna wizyta króla w mieście, której świetności dodała parada promnitzkiej formacji wojskowej, wiązała się z będącym w budowie zamkiem. Po tym krótkim pobycie król udał się w dalszą podróż do Warszawy. Około 1730 roku August Mocny nocował w zburzonej w latach sześćdziesiątych XX w. gospodzie „Pod złotą sową“, zwanej „Hotel de Pologne“. Gościł w niej również Telemann.

Herz-Jesu-Kirche (Quelle: wikipedia, Adam Mendala)

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego (źródło: wikipedia, Adam Mendala)

Losy wojenne

Jednak barokowe uciechy na dworze zostały zmącone zawirowaniami wojennymi: pamięć o okrucieństwach wojny trzydziestoletniej jeszcze nie przyblakła, kiedy wielka wojna nordycka, a później wojny śląskie przyniosły miastu kolejne plagi w postaci kontrybucji, przymusowego kwaterunku, grabieży, morderstw i zabójstw, jak również chorób i zarazy. W sierpniu 1733 roku w wyniku konfliktów sukcesyjnych przez miasto przemaszerowała saska armia udająca się do Warszawy. August III przejeżdżał przez Żary w 1748 roku. Tędy wiodła również droga 3 kompani regimentu piechoty pod wodzą Brühla. Warto w tym miejscu nadmienić, jak historyk Johann Gottlob Worbs w 1826 roku donosi o tym wydarzeniu: „Drużyna była raczej słaba, kompania składała się z około 50 żołnierzy, którym towarzyszyli liczni oficerowie oraz jeszcze więcej kobiet…”. Po zakończeniu wojny siedmioletniej, dnia 7 kwietnia 1763 roku, August III wraz ze swoim dworem oraz setkami koni po raz ostatni przejechał przez Żary. Miesiąc później jego śladami podążał powracający z emigracji w Warszawie hrabia Brühl wraz ze swoją świtą.
Pruski król Fryderyk II wielokrotnie odwiedzał Żary, np. w 1744 roku oraz 5 listopada 1762 r., zatrzymując się przy Rynku u kupca Starke „przy Złotej Gwieździe”.

Żary, ehemalige Posthalterei am Markt

Żary, budynek dawnej poczhalterii przy Rynku

Żywa historia poczty

Pierwsza wzmianka o stacji pocztowej w Żarach pochodzi z 1611 roku – mieściła się ona przy ul. Bolesława Chrobrego 14. W 1692 roku miasto dzięki traktowi wiodącemu przez Gubin, Lieberose i Lübben uzyskało bezpośrednie połączenie komunikacyjne z Lipskiem. W tym czasie stacja pocztowa znajdowała się przy Rynku 17. Na zlecenie Augusta Mocnego od 1721 roku Fryderyk Adam Zürner włączył Żary do trasy Drezno-Warszawa. W XVIII w. stacja pocztowa wielokrotnie zmieniała swoją siedzibę, przez cały czas jednak pozostając w obrębie rynku. W latach 1694 do 1724 mieściła się przy Rynku 16, w domu Hansa von A. Heintze, na którym na pamiątkę poczty saskiej dziś widnieje dyliżans oraz pocztylion.

Ośrodek przemysłowy i kulturalny

W latach 1815 do 1945 miasto należało do Prus. Dziś Żary to 39-tysięczne miasto, znaczący ośrodek przemysłowy i kulturalny województwa lubuskiego. Miasto łączą bliskie więzi z niemieckimi miastami związanymi z działalnością Telemanna – Hamburgiem i Eisenach oraz z saksońskim Weißwasser, jednym z miast partnerskich Żar.

  • Zamek Dewinów – Pachków – Bibersteinów, kwadratowa budowla z wysoką wieżą z XIII w., przebudowany w XVI w. w stylu renesansowym

    Żary, Stadtbefestigung

    Żary, obwarowania miejskie

  • Pałac Promnitzów, ruina z lat 1710 – 1726, barokowa bryła wzniesiona przez Juliusa Giovanniego Simonettiego (tuż obok Starego Zamku)
  • Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wzniesiony w XIII-XVI w., pierwotnie protestancki kościół parafialny w stylu gotyckim, w którym znajdują się grobowce rodziny Promnitzów, z miejscem tym związana jest także działalność Telemanna
  • Kościół pw. św. Piotra i Pawła, położony poza murami miejskimi, otoczony barokowym założeniem parkowym z Błękitną Bramą z 1708 roku kościółek późnoromantyczny (schyłek XIII w.)
  • Kościół pw. Dobrego Pasterza, XIV w.
  • Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (kościół garnizonowy), wzniesiony w 1727 roku w stylu barokowym w miejscu dawnego kościoła franciszkanów
  • Ratusz z przełomu XIV i XV w. z renesansowym portalem
  • Barokowa kamienica przy Rynku 17, barokowa budowla z początku XVIII w., w której mieściła się pierwsza żarska poczta
  • Barokowa kamienica przy Rynku 12 (początek XVIII w.) autorstwa architekta G. Simonettiego
  • Kamienica renesansowa przy ul. Osadników Wojskowych 52/53 (XVI w.); dawna apteka „Pod złotym lwem” („Zum goldenen Löwen“), która na przełomie XVIII i XIX w. należała do rodziny Oetker

Hotel Janków
Ul. Długosza 13
www.jankow.pl

 

Hotel „Park“
ul. Zielonogórska 24
www.hotelpark.com.pl

 

Zajazd „Stary Rynek“
Rynek 13
www.staryrynek.strefa.pl